choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

  Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

            Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (spondyloarthrosis) polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych- osteofitów , stwardnienia warstwy podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli podchrzęstnych.

W obrębie kręgosłupa zmiany zwyrodnieniowe mogą dotyczyć:

• krążka międzykręgowego
• trzonów kręgowych - spondyloza
• stawów międzykręgowych - spondyloartroza

W pierwszym okresie choroby dochodzi do obniżenia wysokości krążka międzykręgowego, następnie zmniejsza się przestrzeń między trzonami kręgów, a w stawach międzykręgowych dochodzi do podwichnięcia i w konsekwencji do rozwoju zmian zwyrodnieniowych czyli artrozy. Zmiany chorobowe mogą dotyczyć odcinka szyjnego, piersiowego bądź lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

Ze względu na podobieństwo objawów uszkodzenia różnych stosuje się podział w zależności od anatomicznej lokalizacji zmian zwyrodnieniowych:

• Choroba zwyrodnieniowa właściwych stawów kręgosłupa (stawy pomiędzy wyrostkami stawowymi kręgów) - Postać tą charakteryzuje tępy ból ujawniający się lub nasilający zwykle podczas pozostawania w pozycji stojącej, przy pogłębionych fizjologicznych lordozach lub spłyconej kifozie.
• Choroba zwyrodnieniowa stawów unkowertebralnych (stawy Luschki - niewielkie stawy rozmieszczone symetrycznie w tylno-bocznych obrzeżach przestrzeni międzytrzonowej kręgów szyjnych). Postać tę charakteryzuje ból karku podczas ruchów obrotowych głową. Dość często podczas wykonywania ruchów głową dochodzi do podrażnień tętnic kręgowych objawiających się zawrotami głowy i zaburzeniami równowagi (zespół Barre-Lieou).
• Choroba zwyrodnieniowa segmentu kręgowego który wtórnie może prowadzić do przewlekłej przepukliny jądra miażdżystego. Postać tę charakteryzują dolegliwości

bólowe związane są głównie ze staniem i chodzeniem.

• Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupowo-żebrowa - postać tę charakteryzują tępe i przewlekłe bóle pleców.
• Hiperostoza usztywniająca kręgosłupa (Choroba Forestiere - Rotes - de Querol) W postaci tej, zmiany zwyrodnieniowe dotyczą co najmniej 3 trzonów kręgowych, których kształt przypomina dzioby papuzie lub ściekającą stearynę. Osoby chore skarżą się na ograniczenie elastyczności kręgosłupa oraz przewlekle, na ogół umiarkowane bóle.
• Osteofitoza trzonów kręgowych. Ta postać zmian zwyrodnieniowych jest najczęstsza i najłatwiej wykrywalna badaniem radiologicznym. To sprawia, że zbyt często zmianom tym przypisuje się znaczenie w mechanizmie bólów okolicy kręgosłupa. Liczne badania wskazują, że obecność, wielkość ani stopień rozsiania tych zmian nie koreluje z poczuciem i natężeniem bólu. Co więcej, zmian tych nie można uważać za wyraz zwyrodnienia stawów, ponieważ nie posiadające torebki stawowej krążki międzykręgowe nie są stawami. Dlatego lepiej nie określać osteofitozy trzonów kręgowych jako spondylozy, a tym bardziej spondyloartrozy.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny. Zwyrodnienia o charakterze pierwotnym nie posiadają przyczyny wywołującej, natomiast zwyrodnienia o charakterze wtórnym występują po przebytym urazie, chorobie zapalnej łub na bazie wady wrodzonej kręgosłupa.

Zmiany zwyrodnieniowe są naturalną konsekwencją starzenia się organizmu i niosą za sobą dość dokuczliwe konsekwencje. Następuje degeneracja krążka międzykręgowego co wiąże się z jego odwodnieniem, zmniejszeniem wysokości międzytrzonowej, rozluźnienie aparatu więzadłowego i torebkowego jak też zmniejszenie przestrzeni stawowej. Te zmiany powodują zwężenie otworów międzykręgowych, zmniejszenie przekroju kanału kręgowego, co doprowadza do ucisku korzeni nerwowych. Tworzą się również na krawędziach trzonów wyrosła kostne czyli osteofity.

Zmiany zwyrodnieniowe powodują charakterystyczne dolegliwości bólowe oraz postępującą dysfunkcję ruchową kręgosłupa. Wyrośla kostne stawów międzykręgowych powodują zwężenie otworu między kręgowego, co prowadzi do zaburzeń korzeniowych. Charakterystycznym skutkiem zmian zwyrodnieniowych mogą być objawy tzw. wąskiego kanału kręgowego. Prowadzą one do postępujących zaburzeń neurologicznych, dolegliwości bólowych, ograniczenia ruchomości i funkcji kręgosłupa a w konsekwencji zmniejszenia się aktywności i komfortu życia.

            Początek choroby jest dyskretny a pierwszymi objawami mogą być nieznaczne dolegliwości bólowe oraz ograniczenie ruchomości kręgosłupa zależne od zmian zwyrodnieniowych i stopnia bolesności. Ostry zespół bólowy występuje w przypadku przepukliny krążka międzykręgowego z odczynem zapalnym okolicznych tkanek.

Przemieszczenie krążka do kanału kręgowego i ucisk na korzenie nerwowe może stać się przyczyną poważnych objawów neurologicznych (zaburzenia czucia, niedowład odpowiednich grup mięśni, zaniki mięśniowe, zaburzenia troficzne, zaburzenia naczynioruchowe, zaburzenia w oddawaniu moczu). Objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego występują bardzo rzadko.

Zmiany zwyrodnieniowe zwykle nie powodują odchyleń w badaniach laboratoryjnych, a do ustalenia rozpoznania wystarczy zwykle badanie lekarskie i zdjęcie radiologiczne wykonane w dwóch płaszczyznach (AP i Bok).

Obraz radiologiczny choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa cechują:

• zwężenia przestrzeni międzykręgowych
• brzeżne wyrośla kostne na krawędziach trzonów
• zwężenia i zniekształcenia stawów między wyrostkami

W przypadkach trudnych diagnostycznie pomocne może się okazać wykonanie niektórych badań, jak: CT, MRI, artroskopia, scyntygrafia izotopowa a w przypadkach ze współistnieniem wysięku stawowego zbadanie jego cech laboratoryjnych może być rozstrzygające w różnicowaniu z procesami zapalnymi.

.